Stoommeelfabriek ‘De Maas’

De meelfabriek ‘De Maas’ vormde architect Michiel Brinkmans eerste grote opdracht. De directie bestond uit leden van de familie Van Dusseldorp. Deze familie uit Vlaardingen handelde al generaties lang in granen. De voorloper van de fabriek die Brinkman zou ontwerpen, stond in Vlaardingen en heette ook ‘De Maas’. De familie bezat een keten van stoommeelfabrieken in Nederland. Contacten met deze familie zijn waarschijnlijk ontstaan via de Rotterdamse kring.

De fabriek werd gebouwd langs de Maashaven en bestaat uit drie beuken van verschillende hoogte: zes, zeven en acht verdiepingen. Daarnaast zijn er verschillende kleinere gebouwen aan de Brielselaan in het plan verwerkt. De fabriek, die door verbouwingen ingrijpend veranderd is en niet meer als een eenheid oogt, had twee eenvoudige torens; verder vormde een meanderpatroon een verbindend element in het gehele ontwerp. Voor die tijd is opvallend, dat verwijzingen naar andere stijlen ontbreken, terwijl dat tot ongeveer 1920 bij dergelijke grote fabrieksgebouwen nog heel gebruikelijk was.

Dat het om een bijzondere opdracht gaat wordt duidelijk uit de plattegrond: Er moesten vele verschillende functies in worden ondergebracht. Van de buitenkant kan men echter nauwelijks vermoeden hoeveel verschillende processen zich in dit gebouw afspelen. Dit komt mede door de gevel, die bijna als skelet- of gordijngevel is ontworpen, en de ritmische geleding van vensters daarin, die erg helder oogt. A.W. Reinink noemde dit werk ‘een der frappanste stalen van De Bazel-navolging’ (architect red.), waarbij hij overigens impliciet daarbij toepassing van meanders en dakkapellen voor ogen had. Hoewel het dakkapel-motief hier ontbreekt, is het wel mogelijk dat sprake is van beïnvloeding. De Bazel had immers veel bewondering geoogst met zijn niet winnende ontwerp voor het stadhuis van Rotterdam. Toch is de meander bij Brinkman nog veel nadrukkelijker het samenbindend element dan bij de Bazel.

In een Belgisch tijdsxchrift formuleerde men het volgende: ‘Brinkman fut le premier architecte hollandaise qui montra qu’il est possible de donner de la beauté architecturale aux bâtiments d’usines (Minoteries ‘De Maas à Rotterdam)

uit: Michiel Brinkman 1873-1925
uitgave: BONAS
jaar: 1996
isbn: 90-802401-1-7